مقالات
مدیریت ریسک
۰۶
آبان
آبان
تاریخچه
با افزایش جمعیت و پیشرفت بشر در عرصه های مختلف و ایجاد تمدنها و فرهنگهای جدید و بدنبال آن افزایش ارتباطات و تبادلات اقتصادی و اجتماعی، انسان سعی و تلاش آگاهانه درجهت کاهش مسائل و مشکلات و تسهیل امور خود داشت همچنین در کشف ناشناخته ها سعی در کاهش عدم اطمینان داشت. بنابراین می توان گفت ریسک و مدیریت ریسک سابقهای به قدمت تاریخ حیات بشر دارد.
انسان برای کاهش یا غلبه بر این عدم اطمینانها و به منظور افزایش امنیت برای خود، روشهای مختلفی را بکار می برد که به آن مدیریت ریسک گفته می شود و مهمترین و کاربردیترین آنها بیمه است.
بیمه در جوامع مختلف بشری قدمتی طولانی دارد. بیمه محمولههای دریائی از سه هزارسال قبل از میلاد مسیح در کشور چین ، بیمه کاروانها در مقابل سرقت در سلطنت حمورابی و صندوقهای پرداخت هزینه کفن و دفن کارگران مصر باستان وجود داشت. از قرن ۱۴میلادی پس از جنگهای صلیبی بیمه محمولههای دریائی در ایتالیا رونق گرفت و کمکم بیمه در اروپا بیشتر رواج پیدا کرد تا اینکه در قرن ۱۹ در آمریکای شمالی اولین شرکت بیمه تجاری تاسیس شد و پس از آن با پیشرفتهای بشر، بیمه نیز گسترش پیدا کرد و روشها و تکنیکهای مختلفی برای مقابله با ریسک و عدم اطمینان ایجاد شد.
مفهوم ریسک
دانشمندان رشتههای اقتصاد، آمار و بیمه برای ریسک به مفهوم و تعریف واحدی دست نیافتهاند. ولی به هرحال ریسک در بیمه به خطر بیمه شده گفته می شود و می توان آنرا اوضاع و احوالی که احتمال خسارت دیدن وجود دارد بیان کرد. ریسک واقعیتی است که در آن احتمال تحقق خسارت وجود دارد به عبارتی مجموعه ای از اتفاقات اطراف ما که در آن احتمال وقوع خسارت هم وجود دارد.
می توان گفت مجموعه رویدادهای ممکن که بر خلاف خواسته ما به وقوع بپیوندد، احتمال خسارت یا ریسک است.
یعنی احتمال وقوع حادثهای که مورد انتظار ما نیست بین صفر و یک است. مثلاٌ احتمال سرقت اتومبیلی که سوار می شوید بین صفر و یک است.
توجه داشته باشید ریسک احتمالی در دنیای خارج است و ما روی آن هیچ کنترلی نداریم در حالیکه عدم اطمینان حالتی ذهنی در درون انسان است و مبنای آن عدم وجود اطلاعات در مورد اتفاقات آینده است.
دسته بندی ریسک
ریسکها را می توان بر اساس هدف به طرق مختلف دسته بندی کرد که مهمترین آنها بشرح ذیل است:
- ریسکهای ایستا و ریسکهای پویا
- ریسکهای خالص و سوداگرانه
- شرکتهای بیمه ریسکهای خالص را بیمه می کنند.
- قانون اعداد بزرگ در ریسکهای خالص به کار برده می شود.
- جامعه با رخ دادن ریسک خالص زیان می کند ولی از ریسک سوداگرانه احتمال دارد سود ببرد.
- ریسکهای عام و خاص
- اجتناب از ریسک: جلوگیری از رویارو شدن با ریسک است. برای اینکار باید از کار و فعالیتی که ریسک دارد دوری کرد. بدیهی است که این روش مورد پسند نیست و اثرات منفی فراوانی دارد و هر شخص حقیقی یا حقوقی برای حرکت رو به جلو و پیشرفت باید تا حدی ریسک پذیر باشد. البته در برخی موارد با بررسی موضوع اجتناب از ریسک شاید به صرف و صلاح باشد.
- کنترل: منظور کنترل خسارت از نظر تعداد و شدت است که به آن پیشگیری و کاهش خسارت گفته میشود.
- نگهداری: ریسکهای بسیاری وجود دارند که انسان اقدام خاصی در رابطه با آن انجام نمیدهد.
- انتقال غیر بیمهای: در این روش ریسک به شخص دیگری غیر از شرکت بیمه منتقل میشود. این انتقال به روشهای مختلفی انجام می پذیرد. مثلاٌ از طریق قرارداد یا پوشش قیمتی ریسک یا ادغام چند شرکت.
- بیمه : مطمئنترین و پرکاربردترین روش مواجهه با ریسک است. بیمه ویژگیهای مختلفی دارد که اینجا سه ویژگی مهم آن بشرح ذیل ذکر می شود.
- بیمه یک روش انتقال ریسک است.
- در بیمه ریسک تعداد زیادی افراد در یک جا نگهداری می شود.
- بیمه با بکارگیری قانون اعدادبزرگ ضمن کاهش ریسک میزان خسارت را پیش بینی می کند.
- مدیریت قبل از وقوع خسارت که استفاده بهینه از منابع ، کاهش نگرانی و رعایت الزامات قانونی را شامل می شود.
- مدیریت بعد از وقوع خسارت که تداوم فعالیت، ثبات درآمد، ادامه تولید، ثبات درآمد و مسئولیت اجتماعی است.
